احتباس ادرار به دلیل دیسک کمر شرایطی است که زمانی ایجاد می شود که فتق دیسک در ستون فقرات کمر اعصاب مسئول کنترل عملکرد مثانه را تحت فشار قرار دهد.
ستون فقرات کمری شامل پنج مهره (L1-L5) است که در ناحیه کمر قرار دارند. بین این مهره‌ها دیسک‌های بین مهره‌ای قرار دارند که به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند و باعث انعطاف‌پذیری ستون فقرات می‌شوند. هر دیسک شامل یک لایه بیرونی سخت به نام حلقه فیبروزوس و یک هسته داخلی ژل مانند به نام هسته پالپوس است. نخاع در سطح مهره اول یا دوم کمری ختم می شود و ساختاری به نام مخروط مدولاریس را تشکیل می دهد. در زیر این سطح، اعصاب نخاعی به صورت دسته‌ای از ریشه‌های عصبی به نام دم اسبی به سمت پایین گسترش می‌یابند.
فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که هسته داخلی دیسک از لایه بیرونی بیرون بزند، اغلب در نتیجه تغییرات دژنراتیو، ضربه یا فشار مکرر. فتق دیسک کمر معمولاً سطوح تحتانی کمر، به ویژه L4-L5 و L5-S1 را تحت تأثیر قرار می دهد، زیرا به دلیل افزایش استرس مکانیکی در این ناحیه است. وقتی دیسک فتق می‌کند، می‌تواند اعصاب نخاعی مجاور، از جمله اعصابی که مثانه را عصب دهی می‌کنند، تحت فشار قرار دهد.
مثانه یک اندام عضلانی توخالی است که در لگن قرار دارد و ادرار تولید شده توسط کلیه ها را قبل از دفع ذخیره می کند. این عصب توسط شبکه پیچیده ای از اعصاب عصب دهی می شود که عملکرد آن را تنظیم می کند، از جمله احساس پری، شروع تخلیه ادرار، و هماهنگی انقباض مثانه و شل شدن اسفنکتر در هنگام ادرار. اعصاب اولیه مسئول کنترل مثانه از بخش های نخاع خاجی (S2-S4) سرچشمه می گیرند و اعصاب لگنی را تشکیل می دهند.
علائم احتباس ادرار به دلیل دیسک کمر
هنگامی که فتق دیسک کمر اعصابی را که عملکرد مثانه را کنترل می کنند فشرده می کند، می تواند سیگنال های عصبی طبیعی مورد نیاز برای ادرار را مختل کند. علائم خاص تجربه شده توسط یک فرد مبتلا به احتباس ادرار به دلیل فتق دیسک کمر می تواند بسته به شدت و محل فشرده سازی عصب متفاوت باشد. با این حال، علائم رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مشکل در شروع ادرار: فشرده شدن اعصابی که در شروع انقباض مثانه دخیل هستند، علیرغم احساس میل به ادرار کردن، می تواند منجر به مشکل در شروع جریان ادرار شود.
جریان ضعیف ادرار: فشردگی عصب ممکن است منجر به انقباض مثانه ضعیف شود و منجر به کاهش نیروی جریان ادرار در حین تخلیه ادرار شود.
تخلیه ناقص مثانه: به دلیل اختلال در عملکرد اعصاب، مثانه ممکن است در حین ادرار به طور کامل تخلیه نشود و منجر به باقیمانده ادرار در مثانه شود.
تزلزل در ادرار: افراد ممکن است دچار تردید یا تاخیر در شروع ادرار شوند، حتی زمانی که نیاز به دفع فوری ادرار را احساس کنند.
بی اختیاری سرریز: در موارد شدید احتباس ادرار، مثانه ممکن است بیش از حد پر شود و نتواند به درستی تخلیه شود و در نتیجه ادرار غیرارادی نشت کند.
تشخیص احتباس ادرار به دلیل فتق دیسک کمر معمولاً شامل یک ارزیابی جامع توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی، از جمله شرح حال دقیق پزشکی، معاینه فیزیکی و تست های تشخیصی است. مطالعات تصویربرداری مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) می تواند به شناسایی وجود و محل فتق دیسک و فشرده سازی عصب در ستون فقرات کمری کمک کند. علاوه بر این، ممکن است مطالعات اورودینامیک برای ارزیابی عملکرد مثانه و شناسایی هرگونه ناهنجاری در جریان ادرار و تخلیه مثانه انجام شود.
روشهای درمان
گزینه های درمانی برای احتباس ادرار به دلیل دیسک کمر با هدف کاهش فشار عصبی، بازیابی عملکرد مثانه و تسکین علائم است. رویکرد درمانی مناسب به شدت علائم، میزان فشرده سازی عصب و وضعیت کلی سلامت فرد بستگی دارد.
درمان های محافظه کارانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
استراحت و اصلاح فعالیت: اجتناب از فعالیت‌هایی که علائم را تشدید می‌کنند، مانند بلند کردن اجسام سنگین یا نشستن طولانی‌مدت، می‌تواند به کاهش فشار روی ستون فقرات کمری و کاهش فشار عصبی کمک کند.
داروها: داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، شل کننده های عضلانی و داروهای ضد درد ممکن است برای کاهش درد و التهاب مرتبط با فتق دیسک تجویز شوند.
فیزیوتراپی دیسک کمر: تمرینات هدفمند و تکنیک های کششی می تواند به تقویت عضلات حمایت کننده از ستون فقرات، بهبود وضعیت بدن و کاهش فشار روی اعصاب آسیب دیده کمک کند.
تزریق استروئید اپیدورال: تزریق کورتیکواستروئیدها به فضای اپیدورال اطراف ریشه های عصبی آسیب دیده می تواند به کاهش التهاب و کاهش علائم فشرده سازی عصب کمک کند.
کاتتریزاسیون: در موارد احتباس شدید ادرار که اقدامات محافظه کارانه بی اثر هستند، ممکن است از کاتترهای موقت یا ساکن ادرار برای تخلیه ادرار از مثانه تا بهبود عملکرد عصبی استفاده شود.
در مواردی که درمان های محافظه کارانه نمی توانند تسکین کافی را ارائه دهند یا علائم بدتر می شوند، مداخله جراحی ممکن است برای رفع فشار اعصاب آسیب دیده و کاهش احتباس ادرار در نظر گرفته شود.
